Bağırsak Hazırlığı

Bağırsak hazırlığı hangi durumlarda yapılır?

Bağırsak hazırlığı, bağırsak temizliği yada kolon temizliği, aşağıdaki tetkik ve ameliyatlar öncesinde, bağırsakların dışkıdan arındırılması amacı ile gerçekleştirilir.

• Kolonoskopi
• Bağırsak ameliyatları
• Kalın bağırsak röntgeni
• Sanal kolonoskopi
• Kapsül endoskopisi
• İnce bağırsak röntgeni (enteroklizis)

Bağırsak Hazırlığı Kolonoskopi Tetkikinde Neden Önemlidir?

Kolonoskopi tetkiki sırasında bağırsak hazırlığının yeterli olmaması durumunda, bağırsağın iç kısmında (lümen); katı, yarı katı veya sıvı dışkı artıkları kalır ve bu durum görüşü kısıtlar ve özellikle bağırsak poliplerinin ve bazı tümörlerin (ur, kanser) varlığında doğru tanı olanağını azaltır, yada alttaki sorunun atlanmasına neden olabilir. Bu durum, çoğu zaman kolonoskopi tetkikinin tekrarını gerektirir. Kolonoskopi tetkiklerinde en önemli başarı kriteri, yapılan tetkiklerin % 90’ından fazlasında kalın bağırsağın başlangıç kısmı olan çekum’a ulaşılmasıdır.

Bağırsak Hazırlığı Hangi Hastalara Yapılmaz?

• Bağırsak düğümlenmesi varlığında
• Bağırsak delinmesi (perforasyon) varlığında
• Sindirim sisteminin şiddetli kanamalarında
• Kusma varlığında
• Şuuru bulanık olan hastalar
• Kronik böbrek yetersizliği
• Belirti veren kalp yetersizliği
• 18 yaşından genç kişiler
• Gebeler

Bağırsak Hazırlığı İçin Hangi Tür Yöntemler Kullanılır?

1.Sodyum Fosfat: Çok yaygın olarak kullanılan bir bağırsak temizliği yöntemidir. Kullanımında etkin bir bağırsak temizliği gerçekleşir. Hastalar ilacın tadından, kramp şeklinde karın ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi gibi yan etkilere neden olabilmektedir.

2.Müshil İlaçları: En yaygın olarak kullanılan yöntem olup, % 70 oranında yeterli temizlik sağlamaktadır.

3.Elementer Diyet: Posadan fakir ve az lifli diyet ile beslenme, % 17 oranında yeterli temizlik sağlamaktadır.

4.Bağırsak Yıkama (İrrigasyon İşlemi): Burundan mideye giden bir sonda takılarak serum verilir ve tüm bağırsak bu sayede yıkanır. Bu yöntem, süratli ve hastanede yatan hastalarda tercih edilen bir tekniktir. Hastalar işlemin başlangıcından 40-60 dakika sonra ilk dışkılamalarını yaparlar ve ortalama 4 saat içinde 10-14 Lt arasında verilerek bağırsak temizliği tamamlanır.

5.Polietilen Glikol: Polietilen glikol veya PEG solüsyonu, dört saat içinde, ortalama olarak 4 Lt olarak içilir. Genellikle önerilen her 15 dakikada 250 ml solüsyonun içilmesidir. Bu solüsyonun içinde sodyum, sülfat, klor, bikarbonat, potasyum bulunur. Tuzlu olması nedeni ile içimi biraz güç olabilir, bu nedenle elma suyu, soğuk çay, limonata vb. sıvılarla birlikte alınabilir. % 90 oranında yeterli temizlik sağlamaktadır.

6.Mannitol: Hipertonik bir sıvı olup, en az 4 Lt olarak verilir ve % 80 oranında yeterli temizlik sağlamaktadır. Mannitol ile yapılan bağırsak temizliği sonrasında, kolonoskopide belirlenen bağırsak poliplerinin koter ile yakılarak alınması (endoskopik polipektomi işlemi) sırasında, bağırsak gazlarının patlamaya neden olabilmektedir.

Bağırsak Hazırlığının, Bağırsaktaki Yararlı Mikroplar İçin Olumsuz Etkisi Olur Mu?

Çeşitli çalışmalarda, bağırsak hazırlığından önce ve sonra alınan dışkı örneklerindeki mikrop (bakteri, mantar vb. mikroplar) oranları açısından istatistiksel olarak belirgin bir fark saptamamıştır.

Bağırsak Hazırlığının İşlemin Bir Gün Öncesinde Veya Birkaç Gün Öncesinde Yapılmasının Bir Farkı Var Mıdır?

Günümüzde, bağırsak temizliği sıklıkla işlem, girişim veya ameliyattan bir gün önce gerçekleştirilir. Yapılan çalışmalar, işlemden ortalama 6-12 saat önce sona eren bağırsak temizliği sonrasında en başarılı sonuçların alındığını göstermiştir. Bazı endoskopistler ise işlemden iki veya üç gün önce parçalara bölerek veya ufak dilimler halinde bağırsak temizliğinin yapmayı tercih ederler.

Bağırsak Hazırlığı Yöntemi – Bir Günlük

Örneğin ameliyat veya kolonoskopi tetkikinin Çarşamba günü sabah saatlerinde Picoprep örneği üzerinden yapılacağını varsayarsak:

1.Tetkikten bir gün önce sabahtan itibaren (örneğe göre Salı günü) posa bırakmayan, tanesiz ve sulu gıdaların alınmasında fayda vardır. Kesinlikle hiçbir taneli gıda alınmayacaktır. Çorbalar dahil olmak   üzere tüm gıdalar sıvı ve tanesiz olmalıdır. Haşlama et suyu, tavuk suyu (sadece suyu!), Çay, neskafe, komposto suyu (tanesiz), posasız ve kırmızı renkli olmayan meyve suları, ıhlamur gibi berrak sıvı gıdalar olmalıdır.

2.Tetkikten bir gün önce (örneğe göre Salı günü) ilk paket (saşe) saat 10 gibi ve ikinci paket (saşe) saat 15 gibi içilmelidir. Bu şekilde ikinci ilacın bitiminden 2-4 saat içinde ishal şeklinde dışkılama sonlanmış olur ve hastanın dışkılama işlemi en geç saat 22 gibi bitmiş olur.

3.Hamile ve lohusaların bu ilaçları kullanmadan önce mutlaka doktorlarından izin almaları gerekir.

4.İlacın herhangi bir meyve suyu (elma suyu gibi ) ile birlikte alınması sizin açınızdan rahatlık  sağlayacaktır, ancak vişne suyu veya nar suyu gibi kırmızı renkli içecekler, tetkik sırasında kan görüntüsü verebileceklerinden, tercih edilmemelidir.

5.Bu ilacın sizin sık miktarda büyük tuvaletinizi yapmanıza yol açacak bir müshil olduğunu unutmayınız. İlacın alımı sırasında bol miktarda sıvı ve vücut tuzlarını kaybedeceğinizden bu hazırlık sırasında özellikle su ve sulu tanesiz gıdaları normalden çok daha fazla miktarlarda yani en az 5 Litre gibi tanesiz sıvı (günde 20 bardaktan fazla olacak şekilde) almanızda yarar vardır.

6.Bu bağırsak temizliği hastada bitkinlik yaratacağı için dışkılamanın bitimini takiben uykuya geçmek yararlı olacaktır.

Alınabilecek İlaçlar (seçeneklerden sadece birisi doktor önerisine göre uygulanmalıdır)

• Picoprep^® oral çözelti: toplam 2 saşe içilir.
• Endofalk^® bağırsak temizleme tozu: toplam 8 saşe içilir.
• Golytely^® bağırsak temizleme tozu: 4 Lt oda ısısındaki su içine konularak içilir.
• X-M diet solüsyon^® 250 ml iki şişe olarak içilir.
• Fleet Fosfosoda^® suspansiyon (45 ml): üç şişe tarife göre içilir.

Kolonoskopi Günü

Hekim önerisine göre işlem öncesinde, bir veya iki adet lavman makattan sıkılabilir.

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu
Proktoloji Uzmanı

 

Kaynaklar

1. Krishnamoorthy A, Chandrapalan S, Bosch S, et al The influence of mechanical bowel preparation on volatile organic compounds for the detection of gastrointestinal disease-a systematic review. Sensors (Basel) 2023; 23 (3):1377.
2. Placone N, Bahar R, Mann S. The efficacy of 4 liters of clear liquids for small bowel preparation prior to video capsule endoscopy. Clin Endosc 2020 Mar 31. doi: 10.5946/ce.2019.213.
3. Waldmann E, Penz D, Majcher B, et al. Impact of high-volume, intermediate-volume and low volume bowel preparation on colonoscopy quality and patient satisfaction: An observational study. United European Gastroenterol J 2019; 7 (1): 114-124.
4. Kunnackal John G, Thuluvath AJ, Carrier H, et al. Poor health literacy and medication burden are significant predictors for inadequate bowel preparation in an urban tertiary care setting. J Clin Gastroenterol 2019 Feb 15. doi: 10.1097/MCG.0000000000001177.
5. Huh CW, Gweon TG, Seo M, et al. Validation of same-day bowel preparation regimen using 4L polyethylene glycol: Comparison of morning and afternoon colonoscopy. Medicine (Baltimore) 2018; 97 (37): e12431.
6. Menees SB, Kim HM, Schoenfeld P. Split-dose bowel preparation improves adequacy of bowel preparation and gastroenterologists’ adherence to National Colorectal Cancer Screening and Surveillance Guidelines. World J Gastroenterol 2018; 24 (6): 716-724.
7. Alghamry A, K Ponnuswamy S, Agarwal A, et al; Endoscopy Nurses Collaborative (ENC). Split-dose bowel preparation with polyethylene glycol for colonoscopy performed under propofol sedation. Is there an optimal timing? J Dig Dis 2017 Feb 11. doi: 10.1111/1751-2980.12458.
8. Reumkens A, Masclee AA, Winkens B, et al. Prevalence of hypokalemia before and after bowel preparation for colonoscopy in high-risk patients. Gastrointest Endosc 2017 Feb 7. pii: S0016-5107(17)30084-6. doi: 10.1016/j.gie.2017.01.040.
9. Windpessl M, Schwarz C, Wallner M. “Bowel prep hyponatremia” – a state of acute water intoxication facilitated by low dietary solute intake: case report and literature review. BMC Nephrol 2017; 18 (1): 54. doi: 10.1186/s12882-017-0464-2.
10. Paulo GA, Martins FP, Macedo EP, et al. Safety of mannitol use in bowel preparation: a prospective assessment of intestinal methane (CH4) levels during colonoscopy after mannitol and sodium phosphate (NaP) bowel cleansing. Arq Gastroenterol 2016; 53 (3):196-202.