Dışkıda Kan
Dışkıda Kan Varlığı Nasıl Anlaşılır?
- Dışkıda Belirgin Kan: Dışkının üzerinde kırmızı renkli kan görülmesidir, buna ‘hematoşezi’ veya kanlı dışkılama adı verilir. Mide ve onikiparmak bağırsağından olan yavaş kanamalarda mide asidi ile kanın birleşmesi sonucunda kırmızı renkli kanama yerine siyah veya katran renginde çok kötü kokulu bir dışkı gelir ve buna ‘melena’ adı verilir.
- Dışkıda Gizli Kan: Kişinin gözle göremeyeceği şekilde sızıntı tarzında kanama olmasıdır. Bu ancak, dışkının bazı özel tetkikleri ile anlaşılır.
Dışkıda Kan Neden Olur?
- Hemoroid (basur)
- Makat çatlağı
- Makat fistülü
- Bağırsak polipleri
- Bağırsak divertikülü
- İltihabi bağırsak hastalığı
- Bağırsak (kolon) kanseri: Bağırsak kanseri olgularının % 35-60’ında gözle görülebilen kan ve diğerlerinde ise % 60-65 oranında dışkı tetkiki ile belirlenebilen gizli kan mevcuttur.
- Rektum kanseri
- Makat kanseri
- İskemik bağırsak hastalığı
- Mide ülseri veya kanseri
- İnce bağırsak tümörü
Dışkıda Gizli Kan, Ne Tür Belirtilere Yol Açar?
- Halsizlik
- Uyuklama hali
- Merdiven veya yokuş çıkma sırasında nefes tıkanıklığı
- Kansızlık veya demir eksikliği bulunması: kadınlarda % 10-15 ve erkeklerde ise % 4-5 oranında belirlenir.
Dışkıda Gizli Kan Neden Olur?
- Burun kanaması
- Bağırsak paraziti (kıl kurdu)
- Mikrobik bağırsak hastalıkları (tifo, dizanteri vb.)
- Mide veya onikiparmak bağırsağı ülseri
- İltihabi bağırsak hastalığı
- Gastrit
- İnce bağırsak tümörü
- Kalın bağırsak kanseri
- Bağırsak polipleri
- Soliter rektal ülser
- Bazı ilaçlar
Dışkıda Gizli Kan Testi Nasıl Gerçekleştirilir?
Gözle görülemeyen ve kansızlığın olduğu, sindirim sistemi kanamalarında gizli kan testi yapılır. 50 yaşın üzerindeki kişilerde düzenli olarak yıllık veya iki yıllık aralıklarla dışkıda gizli kan testi yapılması durumunda, bağırsak kanseri riskinin % 15-33 oranında azaldığı bilinmektedir.
1.Guaiac testi: Yaygın olarak kullanılan bir yöntem olup, kandaki hemoglobin’in içinde yer alan peroksidaz’ı tetkik eder. Geçmişte yaygın olarak kullanılan testlerdeki hassasiyet oranı düşük iken, günümüzde kullanılan Hemoccult II Sensa testi için bu oranın % 80 ve üzerinde olduğu bildirilmektedir. Yanlış sonuç çıkmaması için; tetkikten bir hafta önce Aspirin, ağrı kesici ilaçlar ve üç gün önce ise kırmızı et kesilmesi gerekmektedir.
2.Hem-porfirin testi: HemoQuant adı ile bulunmaktadır ve Hemoccult testine göre daha hassas bir tetkik yöntemidir.
3.İmmunokimyasal test: Bu yöntem, diğerleri kadar yaygınlaşmamıştır. Sadece insan hemoglobini’ne hassas olarak ayarlandığı için, gıdaların bu tetkike etkisi yoktur. Dışkıda gizli kanı belirlemedeki hassasiyet oranı ise % 69 olarak bildirilmektedir.
Hangi Nedenlerle Dışkıda Gizli Kan Testi, Kan Olmasına Rağmen, Yokmuş Şeklinde (yanlış negatif) Belirti Verir?
- C vitamini
- Antiasit ilaçlar
- Isı
- Asit pH
- Bağırsak hareket (motilite) bozukluğu
- Kuru dışkı
Hangi Nedenlerle Dışkıda Gizli Kan Testi, Kan Yok İken, Varmış Gibi (yanlış pozitif) Belirti Verir?
1.Gıdalar
- Turp
- Mantar
- Pancar
- Kırmızı et
- Yaban turpu
- Ispanak
- Şalgam
- Semizotu
- Fasulye
- Somon balığı
- Bezelye
- Sardalya
- Lahana
- Sülün
- Karnabahar
- Kavun
- Brokoli
- Muz
- Havuç
- Portakal
- Salatalık
- Greyfurt
- Domates
- Mandalina
- Enginar
- Üzüm
- Kereviz
- Erik
- Marul
- Elma
- Mısır
Tetkikten 3 gün önce bu gıdalar kesilmelidir.
2.İlaçlar
- Ağrı kesici ilaçlar
- Potasyum içeren ilaçlar
- Demir hapları
- Vitamin hapları (demir içerenler)
- Sukralfat
- Simetidin
- Kan sulandırıcı ilaçlar (Aspirin®, Coraspin®, Ecoprin®, Dispril®, Coumadin®, Heparin®, Plavix®, Pradaxa®)
Tetkikten 7 gün önce bu ilaçlar kesilmelidir.
Dışkıda Kan Varlığında Hangi Tetkikler İstenilir?
- Dışkıda gizli kan testi
- Kan sayımı (kansızlık varlığında)
- Anoskopi
- Rektoskopi
- Sigmoidoskopi
- Kolonoskopi
- Kalın bağırsak röntgeni: Bağırsak kanseri taramasında kalın bağırsak röntgeninin hassasiyeti % 83 iken, bu oran kolonoskopi ile % 95 olarak belirlenmiştir.
- Sanal kolonoskopi
- Kapsül endoskopisi
- Sintigrafi
Dışkıda kan görüldüğünde mutlaka bir Gastroenteroloji Uzmanı veya Genel Cerrahi Uzmanı’na başvurmak gerekir. Başlıca, hemoroid ve bağırsak hastalıkları tanı ve tedavisi ile uğraşan cerrahlara proktolog, proktoloji uzmanı koloproktolog veya kolorektal cerrah ve bu konu ile ilgili bölüme de koloproktoloji, proktoloji veya kolorektal cerrahi servisi adı verilir.
Prof. Dr. Korhan TAVİLOĞLU
Proktoloji Uzmanı
Kaynaklar
- Williams AL, Seales SM. Guaiac-based FOBTs vs. FITs for Colorectal Cancer screening in average-risk adults. Am Fam Physician 2023; 107 (2): 134-135.
- Wieszczy P, Kaminski MF, Løberg M, et al. Estimation of overdiagnosis in colorectal cancer screening with sigmoidoscopy and faecal occult blood testing: comparison of simulation models. BMJ Open 2021; 11(4):e042158. doi: 10.1136/bmjopen-2020-042158.
- Shah N, Chen C, Montano N, et al. Video capsule endoscopy for upper gastrointestinal hemorrhage in the emergency department: A systematic review and meta-analysis. Am J Emerg Med 2020 Mar 12:S0735-6757(20)30150-9.
- Liang PS, Dominitz JA. Colorectal cancer screening: Is colonoscopy the best option? Med Clin North Am 2019; 103 (1): 111-123.
- Yuge R, Fujii T, Shinagawa K, et al. A questionnaire survey on the sequence of events prior to undergoing colonoscopy: The ınfluence of the behavioral response after afecal occult blood test on the early detection of colorectal cancer. Intern Med 2019 Feb 1. doi: 10.2169/internalmedicine.1826-18.
- Yung DE, Vijayan S, Avni T, et al. Fecal occult blood testing for the prediction of small-bowel pathology detected by capsule endoscopy: a systematic review and meta-analysis. Ann Gastroenterol 2017; 30 (2): 186-191.
- Thomsen MK, Njor SH, Rasmussen M, et al. Validity of data in the Danish Colorectal Cancer Screening Database. Clin Epidemiol 2017; 9: 105-111.
- Abuadas FH, Petro-Nustas WJ, Abuadas MH. The effect of a health education intervention on Jordanian participants’ colorectal cancer knowledge, health perceptions, and screening practices. Cancer Nurs 2017 Mar 1. doi: 10.1097/NCC.0000000000000480.
- Bocci G, Troiano G, Messina G, et al. Factors that could influence women’s participation in colorectal cancer screening: an Italian study. Ann Ig 2017; 29 (2): 151-160.
- van der Meulen MP, Lansdorp-Vogelaar I, van Heijningen EM, et al. Nonbleeding adenomas: Evidence of systematic false-negative fecal immunochemical test results and their implications for screening effectiveness-A modeling study. Cancer 2016; 122 (11): 1680-1688.