Bağırsak Ve Makat Hastalıklarında Biofeedback

Bağırsak Ve Makat Hastalıklarında Biofeedback

Biofeedback Ne Demektir?

Biofeedback, bazı elektronik cihazlar ve gelişmiş bilgisayar programlarının yardımı ile kişinin kas ve sinirlerine ait fizyolojik yanıtını ölçümleme, alınan değerleri sağlıklı kişilerin değerleri ile karşılaştırma ve elde edilen sonuçlara göre, görsel veya işitsel uyaranlarla kişinin kendisini geliştirmesine yardımcı olunmasıdır. Bağırsak ve makat bölgesi hastalıklarında biofeedback tedavisi ile, bağırsak ile leğen kemiği (pelvik taban) kaslarının gücünü ve direncini arttırma ile dış uyarılara uyumunun sağlanması hedeflenir. Bu tedavi yöntemi, kognitif tedavi veya davranış tedavisi olarak ta adlandırılmaktadır. Basit anlatımla, ‘’bağırsak terbiyesi’’ olarak tanımlanabilir.

Bağırsak Ve Makat Hastalıklarında Biofeedback Tedavisi Hangi Alanlarda Kullanılır?

1.Kabızlık: Toplumda erişkinlerin ortalama % 15’inde kronik kabızlık sorununa rastlanmaktadır. 65 yaş üzerindeki nüfusta kadınlarda, erkeklere oranla üç kat daha fazla rastlanmaktadır. Kabızlık sorunu olan hastaların % 50’sinde dışkılama zorluğu olduğu saptanmıştır. Kronik kabızlık ve uzun süreli ıkınma sorunu olan hastalarda, dışkılamayı sağlayan ve gaz ile dışkı tutma işlemine yardım eden leğen kemiği (pelvis) taban kaslarında zayıflık geliştiği bilinmektedir. Roma kriterlerine göre kronik kabızlık tanımına uyan hastalarda biofeedback tedavisi ile olumlu sonuçlar alındığı bilinmektedir.

2.Gaz ve dışkı kaçırma (fekal inkontinens): Toplumun ortalama % 13’ünü ve kadınların % 15’ini etkileyen bir sorundur. Schiller’in 2002 yılına ait araştırmasında, toplumda % 7 oranında dışkı ile külotta kirlenme ve % 0.7 oranında dışkı kaçırma sorunu olduğu bildirilmektedir. Gaz ve dışkı kaçırma kadınlarda, erkeklere oranla 8 kat daha fazla görülür. Aynı şekilde, 65 yaş üzerindeki kişilerde görülme sıklığı artar. Bu kaslar aynı şekilde idrar tutmayı da kontrol ettiğinden, bu hasta grubunda sıklıkla hem idrar ve hem de gaz ile dışkı kaçırma birlikte olur.

3.Anismus: Dışkılamada görev yapan dış makat kası ve puborektal kasın çalışma bozukluğuna ‘’anismus’’ adı verilir. Normal bir dışkılama işlemi sırasında dışkı ve gazı tutmayı sağlayan bu kasların gevşemesi gerekir. Dışkılama sırasında, dış makat kası ve puborektal kasta bu gevşemenin olmaması ve tam tersine kasılma yapmalarına anismus adı verilir. Bu durum; “makatın aşırı kasılması”, “makatın fazla kasılması” veya “makatın gevşeme kusuru” olarak tanımlanabilir.

4.Makat ağrısı: Tetkikler sonucunda nedeni belirlenemeyen makat ağrılarında, biofeedback tedavisinin etkili olduğu bildirilmektedir.

Pelvik Taban Kaslarının Durumu Nasıl Değerlendirilir?

Anal manometri ile istirahat basıncı alınır ve sağlıklı kişilerle kıyaslanır. Kasılma anında en yüksek değere bakılır, 10 saniye süreli kasılmanın gücü kaydedilir.

1.Kasılma süresi

0 puan: 5 saniyeden az

1 puan: 5 saniye

2 puan: 5-10 saniye arasında

3 puan: 10 saniyeden uzun

2.Pelvik kasların işleve katılımı

0 puan: yok

10 puan: iyi

3.Ikınma testi (Valsalva manevrası)

4.Bir hafta süresinde ilerleme

0 puan: yok

10 puan: iyi

Bağırsak Ve Makat Hastalıklarında Biofeedback Tedavisi Nasıl Gerçekleştirilir?

Her hastaya uygun planlama yapılarak beyin ile bağırsak ve aynı şekilde beyin ile makat kasları arasındaki ilişkinin düzenlenmesi hedeflenir. Biofeedback çalışması, titizlikle hassas farklı bilgisayar programları ve cihazlar aracılığı ile gerçekleştirilir. Burada önemli olan nokta ise uygulamanın, konu üzerinde deneyimli bir hekim tarafından planlanmasının gerekliliğidir.

Bağırsak ve makat hastalıklarında biofeedback tedavisi hangi durumlarda kullanılır?

Bağırsak Ve Makat Hastalıklarında Biofeedback Tedavisinin Uzun Vadedeki Hedefleri Nelerdir?

Biofeedback tedavisi ile ortalama % 80 civarında bir başarı elde edildiği bildirilmektedir.

Biofeedback İşlemine Ek Olarak Bazı Önlemler Gerekir Mi?

Bunun yanında, hastanın beslenmesini düzenlemek ve dışkılama eğitimi vermekte çok önemlidir. Beslenmede doğal buğday ekmeği tüketilmesi, yeterli sıvı alımı ve kahve kısıtlaması gibi önerilerde bulunulur. Gaz veya dışkı kaçırma sorunu olan hastalarda Biofeedback’e ek olarak, hastaya Kegel egzersizleri de önerilebilir. Kegel egzersizleri, 1940’larda Arnold Kegel tarafından tanımlandığından beri, hamile kadınlara da aynı mantıkla makat kaslarını güçlendirmek için önerilmektedir. Gaz veya dışkıyı tutmak için makatı sıkar gibi hastaya 15-20 kez makatını sıkması ve gevşetmesi ve bunu ortalama beş set (75-100 kez) ve günde ortalama üç yada dört ayrı zaman diliminde, yani toplamda 200-300 kez yapması önerilir. Benzer şekilde dizleri birbirine yaklaştırarak 10 kez ve günde üç set (toplam 30 kez) bacakları kapatıp açma şeklinde bir egzersiz veya dizlerin arasına küçük bir top yerleştirerek 10 kez ve günde üç set (toplam 30 kez) dizleri içeriye doğru sıkıştırma önerilmektedir. Ek olarak diyaframdan derin nefesler almak (nefes egzersizi) ve elleri ovuşturmak gibi önlemler de yararlı olabilir.

Makat Kasları Stimülasyonu Nedir?

Biofeedback tedavisinde olduğu gibi gaz kaçırma ve dışkı kaçırma gibi sorunların tedavisinde benzer bir teknoloji olarak makat kasları stimülasyonu uygulanmaktadır.

Makat içine serçe parmağı inceliğinde bir plastik (anal prob) yerleştirilir ve düşük akımlarla makat kanalı içine elektriksel uyarılar verilerek, makat kasları güçlendirilmeye çalışılır. Hafif ve orta şiddetli gaz ve dışkı kaçırma olgularında etkilidir. Çalışma süresi ortalama 20 dakika civarındadır. En az 6 ay kadar çalışmanın yapılması önerilir.

Kime uygulanmaz?

Kalp pili olanlar, kalpte ritim sorunu (aritmi) olanlar, sara (epilepsi) hastası olanlar, hamilelerde, makatta iltihabi durumu olanlara uygulanmamalıdır.

 

Prof. Dr. Korhan TAVİLOĞLU
Proktoloji Uzmanı

 

Kaynaklar

  1. Clearwater WL, Meyer S, Halani PK. Differences in anorectal manometry values among women with fecal incontinence in a racially, ethnically, and socioeconomically diverse population. Urogynecology (Hagerstown) 2023; 29 (2): 244-251.
  2. Ascanelli S, Portinari M, Canella M, et al. Obstructed defecation syndrome associated with paradoxical puborectalis contraction: osteopathic treatment versus anal biofeedback. Results of a pilot study. Tech Coloproctol 2021 Feb 27. doi: 10.1007/s10151-020-02381-9. Online ahead of print.
  3. Simon MA, Bueno AM, Otero P, et al. A randomized controlled trial on the effects of electromyographic biofeedback on quality of life and bowel symptoms in elderly women with dyssynergic defecation. Int J Environ Res Public Health 2019; 16 (18): 3247. doi: 10.3390/ijerph16183247.
  4. Kinsinger SW. Cognitive behavioral therapy for patients with irritable bowel  syndrome: current insights. Psychol Res Behav Manag 2017; 10: 231-237.
  5. Verma A, Misra A, Ghoshal UC. Effect of biofeedback therapy on anorectal physiological parameters among patients with fecal evacuation disorder. Indian J Gastroenterol 2017 Feb 18. doi: 10.1007/s12664-017-0731-y.
  6. Markland AD, Jelovsek JE, Whitehead WE, et al; Pelvic Floor Disorders Network. Improving biofeedback for the treatment of fecal incontinence in women: implementation of a standardized multi-site manometric biofeedback protocol. Neurogastroenterol Motil 2017 Jan;29(1). doi: 10.1111/nmo.12906.
  7. Vasant DH, Solanki K, Balakrishnan S, et al. Integrated low-intensity biofeedback therapy in fecal incontinence: evidence that “good” in-home anal sphincter exercise practice makes perfect. Neurogastroenterol Motil 2017 Jan; 29 (1). doi: 10.1111/nmo.12912.
  8. Murad-Regadas SM, Regadas FS, Bezerra CC, et al. Use of biofeedback combined with diet for treatment of obstructed defecation associated with paradoxical puborectalis contraction (anismus): predictive factors and short-term outcome. Dis Colon Rectum 2016; 59 (2): 115-121.
  9. Schiller LR. Fecal incontinence. In: Feldman M, Friedman L, and Sleisenger MH, editors. Slesinger and Fordtan’s gastrointestinal and liver disease: patho- physiology/diagnosis/management. 7th ed. Philadelphia: Saunders; 2002, p.164-180.
  10. Brown SR, Donati D, Seow-Choen F, et al. Biofeedback avoids surgery in patients with slow-transit constipation: report of four cases. Dis Colon Rectum 2001; 44: 737-739.
, , , , , , ,

Bu gönderiyi paylaş