Rektoskopi

Rektoskopi

Rektoskopi Veya Rektoskop Nedir?

Kalın bağırsağın makata yakın olan son 15 cm’lik kısmı olan rektum’u incelemek için kullanılan alete ‘’rektoskop’’ veya ‘’proktoskop’’ ve bu alet yolu ile yapılan inceleme işlemine de ‘’rektoskopi’’ veya ‘’proktoskopi’’ adı verilir. İşlem doktor muayenehanesi, poliklinik, endoskopi ünitesi veya ameliyathane (ameliyat öncesinde) ortamında yapılabilir.

Rektoskop Nasıl Bir Alettir?

Muayene sırasında kullanılan rektoskop, metal (rijid) veya eğilip, bükülebilen (fiber veya fleksibıl) yapıda olabilir. Metal rektoskoplar, sert (rijid) yapıda olup çok kez kullanılabilirler, ayrıca standart kolonoskopi işleminde kullanılan bükülebilen (fiber) kolonoskop veya sigmoidoskop ile de bu işlem yapılabilir. Burada seçim tamamen cerrahın deneyimine göre değişmektedir.

Rektoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?

Tanı Amaçlı

Tanı amaçlı rektoskopik girişimlerde patolojik tetkik amacı ile çok sayıda biyopsiler alınabilir.

Tedavi Amaçlı

  • TEM yöntemi: Transanal endoskopik mikrocerrahi (TEM) tekniği, ile makata yakın yerleşimli rektum kanseri olguları tedavi edilebilir. Ameliyat sırasında makat içine rektoskop cihazı yerleştirilerek karbondioksit gazı ile rektum içi şişirilir ve bu şekilde tümör o bölgeden alınır.
  • Yabancı cisimlerin çıkartılması: Bu şekilde rektum’a kaza veya cinsel tatmin amaçlı yerleştirilen cisimler çıkartılabilir.
  • Kanamayı durdurma: Sıklıkla hemoroid veya basur kanamalarında bant ligasyon, skleroterapi, infrared koagülasyon veya lazer uygulamaları yapılabilir. Işın tedavisi sonrasında rastlanılan kanamalı proktit olgularında argon plazma koagülasyon ile yakılarak, kanama kontrol edilebilmektedir.
  • Detorsiyon: Volvulus denilen bağırsağın kendi etrafında döndüğü durumlarda, rektoskopi ile hava verilerek, bu düğümlenme açılabilir.
  • Dilatasyon: Rektum kanseri ve makat kanseri ameliyatlarından veya ışın tedavisinden sonra gelişen darlıkların ‘’balon dilatasyon’’ adı verilen özel bir balon içine hava verilerek, darlıklar açılabilir.

Rektoskopi Nasıl Yapılır?

Kalp, tansiyon vb. ilaçların büyük bir çoğunluğu işlem öncesinde alınabilir. Ancak, kan sulandırıcı ilaçlar (Aspirin®, Coraspin®, Ecoprin®, Dispril®, Coumadin®, Heparin®, Plavix®, Pradaxa® vb.), romatizma ve ağrı kesici ilaçları, insülin, demir ilacı veya antibiyotik kullanıyorsanız doktorunuzu uyarınız. Kan sulandırıcı ilaçların doktor kontrolünde kolonoskopi tetkikinden 7-10 gün öncesinden kesilmesi gereklidir.  Ayrıca mutlaka alerjileriniz konusunda doktorunuzu uyarınız.

İşlem öncesinde sıklıkla lavman (makat yolu ile kimyasal bir sıvı verilmesi işlemi) yapılır. Girişimsel işlemler yapılacaksa hastaya bazen hafif anestezi (fentanil, midazolam, propofol, ketamin veya etomidat) verilmesi gerekebilir. Hasta sıklıkla sol yanına yatırılarak ve ayakları karnına çekilmiş pozisyonda işlem gerçekleştirilir, bazı hekimler ise hastayı diz ve dirseklerinin üzerine eğilmesini sağlayarak muayene etmeyi tercih ederler. Önce cerrah makat bölgesini gözlemleyerek detaylı olarak inceler, burada araştırılan tümör, hemoroid, yabancı cisim, kan vb. durumların varlığıdır. İşlem öncesinde cerrah makat etrafına lokal anestezi yapan bir merhem (% 2’lik lidocaine) veya kayganlaştırıcı (sıklıkla vazelin) sürer ve parmakla muayene yapar. Parmak muayenesinde cerrah içeride tümör, polip, apse, basur (hemoroid) ve hassasiyeti araştırır. Parmak muayenesini takiben rektoskop makat içine yerleştirilir ve hava verilerek rektum’un (kalın bağırsağın son kısmı) en üst kısmına dek ilerlenir, daha sonra cerrah yavaş yavaş aleti geriye doğru çekerek, rektum ve makat kanalı içerisini ışık altında çepeçevre inceler.

Rektoskopi Hangi Durumlarda Yapılmamalıdır?

Makat darlığı (anal stenoz) ve bağırsak delinmesi şüphesi durumunda rektoskopi yapılmamalıdır. Diğer göreceli olarak sorun oluşabilecek durumlar ise: karın zarı iltihabı (peritonit), bağırsak çürümesi (nekroz), şiddetli bağırsak iltihabı (fulminan kolit veya toksik megakolon), kalın bağırsak divertikül iltihabı (divertikülit) ve apsesi, yakın zaman önce bağırsak ameliyatı, pıhtılaşma bozukluğu ve trombosit düşüklüğüdür (trombositopeni).

Rektoskopi İşlemi Sonrasında Ne Tür Komplikasyonlar Görülebilir?

  • Kanama: Rektoskop’un makat içindeki bağırsak yüzeyini (mukoza) aşındırmasına bağlı olarak hafif makattan kanama görülebilir. Ciddi kanama yaklaşık 10,000 işlemden birinde görülür.
  • Delinme: Nadiren işlem sırasında bağırsağın rektum bölümünde delinme oluşabilir.
  • Enfeksiyon: rijid yani metalden yapılan rektoskopi aletinin iyi sterilize edilmemesine bağlı olarak % 5 oranında bazı enfeksiyonlar bulaşabilir. Tetkik bükülebilen (fleksıbıl) kolonoskop ile yapıldığında, tetkik öncesinde, mekanik temizlik ve ardından da özel yıkama cihazları (yıkama cihazı) ile dezenfeksiyon işlemi yapılmak ve bu sayede enfeksiyon bulaşmamaktadır.

Rektoskopi İşlemi Sonrası Nasıldır?

İşlem sonrasında bazı hastalarda hafif bir huzursuzluk veya makatta ağrı hissi oluşabilir.

 

Prof. Dr. Korhan TAVİLOĞLU
Proktoloji Uzmanı

 

Kaynaklar

  1. Farzaneh C, Duong WQ, Stopenski Set al. Intraoperative anastomotic evaluation methods: Rigid proctoscopy versus flexible endoscopy. J Surg Res 2023; 290: 45-51.
  2. Tronstad PK, Simpson LVH, Olsen B, et al. Low rate of local recurrence detection by rectoscopy in follow-up of rectal cancer. Colorectal Dis 2020 Mar;22 (3): 254-260. doi: 10.1111/codi.14858.
  3. Sprung B, Lunt MD, Whitney-Miller C, et al. Endoscopic appearance of rectal spread of squamous cell carcinoma. Am J Gastroenterol 2016; 111 (1): 25.
  4. Leong KJ, Evans J, Davies MM, et al. Transanal endoscopic surgery: past, present and future. Br J Hosp Med (Lond) 2016; 77 (7): 394-402.
  5. Paparo F, Puppo C, Montale A, et al. Comparison between magnetic resonance imaging and rigid rectoscopy in the preoperative identification of intra- and extraperitoneal rectal cancer. Colorectal Dis 2014 Nov;16(11):O379-85. doi: 10.1111/codi.12698.
  6. Demirel D, Ramzy I. Anorectal smear in the diagnosis of anorectal adenocarcinoma. J Cytol 2013; 30 (1): 52-54.
  7. Wolthuis AM, D’Hoore A. New surgical approaches for the treatment of deep infiltrating endometriosis of the rectum. Hum Reprod 2012; 27 (6): 1878-1879.
  8. Kunitake H, Abbas MA. Transanal endoscopic microsurgery for rectal tumors: a review. Perm J 2012; 16 (2): 45-50.
  9. Perito ER, Mileti E, Dalal DH, et al. Solitary rectal ulcer syndrome in children and adolescents. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2012; 54 (2): 266-270.
  10. Kasotakis G, Roediger L, Mittal S. Rectal foreign bodies: A case report and review of the literature. Int J Surg Case Rep 2012; 3 (3): 111-115.

 

, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Bu gönderiyi paylaş