Sigmoidoskopi

Sigmoidoskopi Nedir?

Sigmoidoskopi: eğilip, bükülebilen (fiber) yapıda sigmoidoskop adı verilen bir endoskopi cihazı ile kalın bağırsağın makata yakın olan sol yarısının incelenmesi işlemidir. Sigmoidoskopi ile makat kanalı, rektum, sigmoid kolon ve inen kolon adı verilen kalın bağırsağın çıkışa yakın olan sol yarısında kalan bölümleri incelenir.

Sigmoidoskopi Ne Yarar Sağlar?

• Sigmoidoskopi; hem tanı, hem de tedavi amaçlı kullanılabilen bir tetkiktir.
• Makattan kan gelmesi, dışkı çapında değişiklik vb. sorunların varlığında hastaya, sigmoidoskopi önerilebilir.
• Bu sayede, kalın bağırsağın sol yarısında yer alan polipler, hemoroid (basur), makat çatlağı (anal fissür), yabancı cisim, rektum kanseri ve makat kanseri görülebilir ve bunlardan patolojik tanı için parça (biyopsi) alınabilir. Ayrıca, hastaya bu yolla hemoroid veya basur için bant ligasyon, skleroterapi, infrared koagülasyon, polip ve yabancı cisimlerin çıkartılması, sigmoid volvulus’un (kalın bağırsağın etrafında dönmesi) düzeltilmesi gibi tedavi edici girişimler de uygulanabilir.
• Atkin ve ark. tarafından gerçekleştirilen İngiliz Ulusal çalışmasında, 55-64 yaş aralığındaki 170,432 hastaya sigmoidoskopi yapılmış, ve bu tetkik sayesinde bağırsak kanseri, rektum kanseri ile makat kanseri gelişme sıklığının % 33 azaldığı, ölüm (mortalite) oranının % 43 azaldığı belirlenmiş ve bu gruptaki hastaların % 5’ine ise ek olarak kolonoskopi tetkiki gerekmiştir. Bağırsak kanserlerinin % 70’inin kalın bağırsağın sol yarısında yer aldığı bilindiğinden, sigmoidoskopi ile kolonoskopi tetkiki sonucunda saptanabilecek tümörlerin % 30’u atlanabilir.

 Sigmoidoskopi Öncesinde Ne Hazırlık Gerekir?

• İşlem öncesinde hasta 7-10 gün boyunca kan sulandırıcı ilaçları (Aspirin®, Coraspin®, Ecoprin®, Dispril®, Coumadin®, Heparin®, Plavix®, Pradaxa®) doktor bilgisi dahilinde kullanmamalıdır.
• İşlem öncesinde lavman (makat yolu ile kimyasal bir sıvı verilmesi işlemi) yapılarak, bağırsağın makata yakın kısmındaki dışkı artıkları uzaklaştırılmaya çalışılır.

Sigmoidoskopi Nasıl Yapılır?

• Hastaya sıklıkla yüzeyel anestezi (fentanil, midazolam, propofol, ketamin veya etomidat) verilir.
• Hasta sıklıkla sol yanına yatırılarak ve ayakları karnına çekilmiş pozisyonda işlem gerçekleştirilir, bazı hekimler ise hastayı diz ve dirseklerinin üzerine eğilmesini sağlayarak muayene etmeyi tercih ederler.
• Önce cerrah makat bölgesini gözlemleyerek detaylı olarak inceler, burada araştırılan tümör, hemoroid, polip, yabancı cisim, kan vb. durumların varlığıdır. İşlem öncesinde cerrah makat etrafına lokal anestezi yapan bir merhem (% 2’lik lidocaine) veya kayganlaştırıcı (vazelin) sürer ve ardından parmakla muayene yapar. Parmak muayenesinde cerrah makat kanalında; özellikle tümör, hemoroid (basur) veya polip varlığını ve hassasiyeti araştırır.
• Parmak muayenesini takiben sigmoidoskop makat içine yerleştirilir ve hava verilerek rektum, sigmoid kolon ve inen kolon bölümleri yani dalak komşuluğuna (splenik fleksura) dek ilerlenir ve böylelikle kalın bağırsağın sol yarısı kapsam içine alınır. Daha sonra cerrah aleti geriye doğru çekerek, tüm bu bağırsak bölümlerini ışık altında monitöre bakarak çepeçevre inceler.

Sigmoidoskopi Hangi Durumlarda Yapılmamalıdır?

Makat darlığı (anal stenoz) ve bağırsak delinmesi şüphesi durumunda sigmoidoskopi yapılmamalıdır. Diğer göreceli olarak sorun oluşabilecek durumlar ise: karın zarı iltihabı (peritonit), bağırsak çürümesi (nekroz), şiddetli bağırsak iltihabı (fulminan kolit veya toksik megakolon), kalın bağırsak divertikül iltihabı (divertikülit) ve apsesi, yakın zaman önce geçirilmiş bağırsak ameliyatı, pıhtılaşma bozukluğu ve trombosit düşüklüğüdür (trombositopeni).

Sigmoidoskopi İşlemi Sonrasında Ne Tür Komplikasyonlar Görülebilir?

• Kanama: Sigmoidoskop’un makat içindeki bağırsak yüzeyini (mukoza) aşındırmasına bağlı olarak hafif bir kanama görülebilir. Ciddi kanama yaklaşık 10,000 işlemden sadece birinde görülür.
• Delinme: Nadiren işlem sırasında bağırsağın sol bölümünde delinme oluşabilir. Bu soruna 1,000 işlemde 1-3 sıklığında rastlanır.
• Enfeksiyon: sigmoidoskopi aletinin iyi sterilize edilmemesine bağlı olarak nadiren bazı enfeksiyonlar bulaşabilir. Ancak, günümüzde çamaşır makinesine benzer dezenfeksiyon cihazlarında bu soruna rastlanmamaktadır.

Sigmoidoskopi İşlemi Sonrası Nasıldır?

İşlem sonrasında bazı hastalarda hafif bir huzursuzluk veya ağrı hissi oluşabilir. İşlem sonrasında sıklıkla 30 dakika ile bir saat civarında bekleme süresi uygulanmaktadır.

İşlem sırasında hava verilmesine bağlı olarak, yoğun gaz çıkartma gereksinimi duyabilirsiniz. Doktorunuz size işlemin sonuçlarını açıklayacaktır. Tetkik sırasında ağrı duymamanız için çeşitli sakinleştirici veya anestezi ilaçları uygulandı ise; işlem sonrasında refleksleriniz etkileneceğinden sigmoidoskopi sonrasında, araç kullanmanız sakıncalıdır. Aynı şekilde banka ve borsa işlemlerini işlemden kısa bir süre sonra yapmak, hatalı kararlar alınmasına yol açabileceğinden uygun değildir. Bu nedenle mümkünse tetkike bir yakınınızın refakatinde gelmenizde yarar vardır. Doktorunuzun önereceği süreden sonra gıda alabilirsiniz.

Prof. Dr. Korhan TAVİLOĞLU
Proktoloji Uzmanı

 

Kaynaklar

1. Mutneja H, Agrawal R, Bhurwal A, et al. Comparative effectiveness of fecal immunochemical tests versus flexiblesigmoidoscopy for colorectal cancer screening: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. J Gastrointestin Liver Dis 2021 May 3. doi: 10.15403/jgld-3432.
2. Waidyasekera RH, Jayarajah U, Samarasekera DN. The role of routine flexible sigmoidoscopyin patients presenting with fistula-in-ano: an observational study. BMC Res Notes 2020; 13 (1): 214. doi: 10.1186/s13104-020-05066-6.
3. Ko CW, Doria-Rose VP, Barrett MJ, et al. Screening flexiblesigmoidoscopy   versus colonoscopy for reduction of colorectal cancer mortality. Int J Colorectal Dis 2019 May 31. doi: 10.1007/s00384-019-03300-7.
4. Atkin W, Wooldrage K, Parkin DM, et al. Long term effects of once-only flexible sigmoidoscopy screening after 17 years of follow-up: the UK flexible sigmoidoscopy screening randomised controlled trial. Lancet 2017 Feb 21. pii: S0140-6736(17)30396-3. doi: 10.1016/S0140-6736(17)30396-3.
5. Chiu WK, Brand RM, Camp D, et al. The safety of multiple flexible sigmoidoscopies with mucosal biopsies in healthy clinical trial participants. AIDS Res Hum Retroviruses 2017 Mar 15. doi: 10.1089/aid.2016.0293.
6. Ratnasingham K, Lo T, Jamal K, et al. The role of colonoscopy and CT colonography in patients presenting with symptoms of constipation. Br J Radiol 2017 Mar 3:20160147. doi: 10.1259/bjr.20160147.
7. Doherty J. Absolute risk reductions in paper on flexible sigmoidoscopy. BMJ 2017 Mar 10;356:j1259. doi: 10.1136/bmj.j1259.
8. Pinsky PF. Flexible sigmoidoscopy screening: is once enough? Lancet 2017 Feb 21. pii: S0140-6736(17)30542-1. doi: 10.1016/S0140-6736(17)30542-1.
9. Thompson C, Ismail T, Radley S, et al. Conversion of colonoscopy to flexible sigmoidoscopy: an unintended consequence of quality measurement in endoscopy. Frontline Gastroenterol 2016; 7 (3): 202-206.
10. Lin JS, Piper MA, Perdue LA, et al. Screening for colorectal cancer: a systematic review for the U.S. preventive services task force [internet]. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (US); 2016 Jun.