Dışkılama Güçlüğü
Dışkılama güçlüğü sıklığı ve sınıflandırması
ABD istatistiklerinde, nüfusun ortalama % 15’inde dışkılama güçlüğü sorunu olduğu bildirilmektedir. Dışkılama güçlüğü disşezi, kabızlık, dissinerjik defekasyon olarak ta adlandırılır. Kabızlık sınıflamasında uluslararası en yaygın olarak kabul gören sınıflama sistemi Roma IV kriterleridir. Bu kriterlere göre aşağıdaki maddelerden en az iki tanesinin 3 aydan beri varlığı ve hastanın yakınmalarının ise en az 6 ay önce başlaması gerekir.
Dışkılama güçlüğünde Roma IV kriterleri
- Haftada üç defadan seyrek dışkılama olması
- Dışkılamaların % 25’inden fazlasında aşırı ıkınma olması
- Sürekli gevşek veya sert dışkı olması
- Dışkılamaların % 25’inden fazlasında, dışkıyı tam boşaltamama hissi
- Dışkılamaların % 25’inden fazlasında, dışkının takılma veya engellenme hissinin olması
- Parmak desteğiyle dışkılama olması
Dışkılama güçlüğünde Amerikan Gastroenteroloji Cemiyeti (ACG) kriterleri
Son bir yıldan beri aşağıdaki belirtilerden en az üç tanesinin mevcut olması
- Haftada üçten az sayıda dışkılama yapmak
- Fazla ıkınma gerektiren dışkılama güçlüğü
- Dışkılama hissi yokluğu
- Dışkının tam boşalamaması
- Sert ve küçük parçalar halinde dışkılama
- Uzun dışkılama sürelerinin varlığı
- Dışkılama için parmakla destek gerekmesi
Dışkılama güçlüğü görülen durumlar
- Yetersiz sıvı alımı
- Yetersiz lif alımı
- Stres
- Hemoroid
- Makat çatlağı
- Gebelik
- Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması)
- Paratiroid bezinin fazla çalışması (hiperparatiroidi)
- İrritabıl (huzursuz) bağırsak sendromu (İBS)
- Bağırsak kanseri
- Multipl skleroz (MS) hastalığı
- Parkinson hastalığı
- Felçli olmak
- Makat sarkması
- Rektosel
- Anismus
- Kalsiyum fazlalığı
- Potasyum düşüklüğü
- Üre fazlalığı (üremi)
- Şeker hastalığı
Dışkılama güçlüğü için yapılan tetkikler
- Kolonoskopi
- Kalın bağırsak röntgeni
- Anorektal manometri
- Defekografi
Tıkayıcı tipte dışkılama
Kalın bağırsağın son kısmı olan rektumdaki dışkının güç boşaltılmasına yada tam olarak boşaltılamamasına, ‘tıkayıcı tipte dışkılama’ adı verilir. Sağlıklı bir dışkılama, istemsiz bir kas olan iç makat kası (internal anal sfinkter), istemli kas olan dış makat kası (eksternal anal sfinkter) ve pelvik taban kaslarının eş zamanlı gevşemesi ile gerçekleşir. Leğen kemiği veya çatı kemiği tabanı ya da pelvik taban; levator ani kası, koksigeus kası ve bağ dokusundan oluşur. Levator ani kası ise; pubokoksigeus kası ise, puborektal kas ve iliokokigeus kasından oluşur. Bu kaslar: makat, idrar yolu (üretra), prostat ve kadınlık organının (vajina) kasılma ve gevşeme hareketlerinden sorumludur. Cameron ve ark. çalışmasında, makat sarkması (rektal prolapsus) ve dışkılama güçlüğü sorunu olan kadınların 1/3’ünde idrar kaçırma sorununun yaşandığı bildirilmiştir. Benzer şekilde Morgan ve ark. çalışmasında da, dışkılama güçlüğü sorunu olan kadınların 1/3’ünde gaz ve dışkı kaçırma sorunu yaşandığı bildirilmiştir.
Anal obsesyon
Dışkının atılımı ve tutulması çocukluk döneminde üç yaşa dek kazanılan bir refleks ve eğitimdir. Bu dönemden sonra veya erişkinlik döneminde, dışkının istemli olarak tutulması veya dışkılamanın ertelenmesi ‘’makat takıntısı’’ (anal takıntı, anal obsesyon) olarak adlandırılır. Bu kişilerde ayrıca; aşırı temizlik takıntısı, mükemmeliyetçi karakter ve kontrol saplantısı gibi durumlar olduğu gözlenmektedir.
Dışkılama güçlüğü sorunu için hangi doktora gitmeli?
Dışkılama güçlüğü sorunu ile Genel Cerrahi uzmanları ilgilenir. Makat bölgesi ve bağırsak hastalıkları ile uğraşan hekimlere ise; proktolog veya kolorektal cerrah ve bu uzmanlık dalına da kolorektal cerrahi veya proktoloji adı verilir.
Kaynaklar
- Johnston BJ, Clark DA, Warwick AM. Long term outcomes of total colectomy for severe constipation. Colorectal Dis 2023 Feb 15. doi: 10.1111/codi.16517. Online ahead of print.
- Sugitani Y, Inoue R, Inatomi O, et al. Mucosa-associated gut microbiome in Japanese patients with functional constipation. J Clin Biochem Nutr 2021; 68 (2): 187-192.
- Sun J, Bai H, Ma J, et al. Asia Pac J Clin Nutr 2020; 29 (1): 61-67. Effects of flaxseed supplementation on functional constipation and quality of life in a Chinese population: A randomized trial.
- Shen L, Huang C, Lu X, et al. Lower dietary fibre intake, but not total water consumption, is associated withconstipation: a population-based analysis. J Hum Nutr Diet 2019 May 13. doi: 10.1111/jhn.12589.
- Vijayvargiya P, Camilleri M. Use of prucalopride in adults with chronic idiopathicconstipation. Expert Rev Clin Pharmacol 2019 May 16. doi: 10.1080/17512433.2019.1620104.
- Hill SS, Davids JS. Surgical evaluation and management ofconstipation. Dis Colon Rectum 2019; 62 (6): 661-664.
- Voelker R. Relief for chronic constipation. JAMA 2017; 317 (9): 900.
- Neurogastroenterol Motil 2017 Mar 6. doi: 10.1111/nmo.13044.
- Cameron AP, Fenner DE, DeLancey JOL, et al. Self-report of difficult defecation is associated with overactive bladder symptoms. Neurourol Urodyn. 2010; 29 (7): 1290-1294.
- Morgan DM, DeLancey JOL, Guire KE, et al. Symptoms of anal incontinence and difficult defecation among women with prolapse and a matched control cohort. Am J Obstet Gynecol 2007; 197 (5): 509.e1–509.e6.