Makattan Kanama

Makattan Kanama Ne Sıklıkta Olur?

Makattan kanama, veya alt sindirim sistemi kanaması, sindirim sistemi kanamalarının % 25’ini ve hastane yatış nedenlerinin % 1’ini oluşturur. Her 100,000 nüfusta 20-30 kişide görülür.

Makattan Kanamanın Belirtileri Nelerdir?

• Makattan damlama şeklinde kan gelmesi, sızıntı şeklinde kanama, tuvalet kağıdında kan belirlenmesi veya aktif kırmızı renkli kanama şeklinde olabilir.
• Yaşlı ve kalp hastalığı olan hastalar makattan kanama nedeniyle kolaylıkla şoka girebilirler.
• Bağırsağın divertiküler hastalığı ve anjiodisplazi gibi sorunların kadınlarda daha sık olması nedeniyle alt sindirim sistemi kanaması kadınlarda daha sık görülür.
• Kalın bağırsağın makata yakın olan sol bölümünden kaynaklanan kanamalar açık ve parlak kırmızı renkli (hematoşezi) olurlar.
• Kalın bağırsağın başlangıç bölümü olan sağ yarısından kaynaklanan kanamalar, bordo renk olur ve sıklıkla kansızlık ile belirti verirler.
• Mide ile onikiparmak bağırsağından kaynaklanan kanamalar ise siyah renkli (melena) görülürler.

 Makattan Kanama Hangi Nedenlerle Olur?

• Basur (hemoroid)
• Makat çatlağı
• Makat fistülü
• Bağırsak polipleri
• Cinsel temasla bulaşan makat hastalıkları
• Bağırsağın divertiküler hastalığı
• Bağırsak kanseri
• Rektum kanseri
• Makat kanseri
• Enfeksiyonlu kolit
• İltihabi bağırsak hastalığı
• İskemik kolit
• Radyasyon koliti
• Damar hastalıklarına bağlı kanamalar (arterio-venöz malformasyonlar, vb.)
• Aspirin, kan sulandırıcı ilaç ve ağrı kesici ilaçlara bağlı olan kanamalar
• Bağırsakta yağ bezesi (lipom)
• Meckel divertikülü kanaması: ince bağırsağın son kısmında yer alan ceplerdir. Toplumda % 1-3 oranında görülürler ve bağırsak kanamalarına neden olabilirler.

 Makattan Kanama İle Yaş İlişkisi Nasıldır?

• 30 yaş altında: basur (hemoroid), Meckel divertikülü, bağırsak polipleri ve iltihabi bağırsak hastalığı
• 30-60 yaş arası: basur (hemoroid), bağırsak divertikülü, iltihabi bağırsak hastalığı ve bağırsak kanseri
• 60 yaş üzerinde: bağırsak divertikülü, bağırsak kanseri ve basur (hemoroid)

Makattan Kanama Ne Sorun Yaratır?

Makattan kanama küçük miktarlarda ve uzun dönemde olursa veya aniden bol miktarda kan gelirse, hastada kansızlık oluşturabilir ve halsizlik, bitkinlik, nefes zorluğu gibi yakınmalara neden olabilir. Özellikle, 65 yaş üzerindeki şiddetli makat kanamalarında, % 10-20 oranında hastanın yaşamını yitirme riski mevcuttur.

Basur (Hemoroid) Kanamaları

50 yaş altındaki kişilerde en sık makattan kanama nedeni basur veya hemoroidlerdir. Hamilelik, sürekli kabızlık ve yanlış tuvalet alışkanlıkları nedeniyle 50 yaş civarındaki her iki kişiden birinde görülen basur veya hemoroid, makat bölgesindeki bağ doku, kas ve damar içeren yastıkçıkların sarkması olarak tanımlanır. Makattan kanama en sık hemoroid nedeniyle görülür.

 Bağırsağın Divertiküler Hastalığına Bağlı Kanamalar

• Hastanın genel durumunu bozmayan kanamaların % 40’ından sorumludur. İltihaplanma (divertikülit) dışında, karın ağrısına neden olmazlar ve divertikülit varlığında kanama çok nadiren olur.
• Hastaların % 70-80’inde şiddetli kanama olmaz ve % 25’inde ise tekrar kanama meydana gelir.
• Kalın bağırsak divertiküllerinin % 75’i kalın bağırsağın sol yarısında yer alır, ancak; divertikül kanamalarının % 70’i kalın bağırsağın sağ yarısında yer alan divertiküllerden gelişir.
• Aspirin, kan sulandırıcı ve ağrı kesici ilaçlar, bağırsak divertikülü’nün kanama riskini arttırırlar.

Bağırsak Poliplerine Bağlı Kanamalar

Kalın bağırsak poliplerine ait kanamalar, divertikül kanamalarının ardından ikinci sırada yer alır.

Bağırsak Kanserine Bağlı Olan Kanamalar

50 yaşın üzerindeki hastalardaki makattan kanama nedenlerinin % 10’undan bağırsak kanseri sorumludur. Sıklıkla parlak kırmızı renkli kanama ile kendini belli eder. Belirtileri: dışkıda kan (parlak kırmızı veya koyu siyah) görülmesi, dışkılama alışkanlıklarında değişiklik; bir haftadan uzun süren kabızlık, ishal, dışkıda incelme, dışkının tam olarak boşalamama hissi, karın ağrıları, nedeni açıklanamayan kansızlık ve yorgunluk hissi ve nedeni olmayan kilo kaybıdır. Makattan kanaması olan hastaların ortalama % 3’ünde bağırsak kanseri saptanmıştır.

Makat çatlağı (anal fissür) kanamaları

Makatta çatlak yada tıbbi ifadesi ile ‘anal fissür’ anüs (makat) bölgesini örten deride ağrı, kanama ve kaşıntıya yol açan küçük bir yırtık veya çatlaktır. Kanama ise damlama şeklinde ve az miktarlarda görülür.

Makat Fistülü (Anorektal Fistül) Kanamaları

Makat fistülleri (anorektal fistül), makat derisi ile bağırsak arasında olan tünel şeklinde bir irtibattır ve nadiren makat fistüllerine bağlı olarak makattan kanama görülebilir.

İltihabi Bağırsak Hastalığı Kolitine Bağlı Alt Sindirim Sistemi Kanamaları   

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığına bağlı olarak alt sindirim sistemi kanamaları gelişebilir. Ülseratif kolit hastalarında makattan kan gelmesi % 50 ve Crohn hastalarında % 2 oranında görülür. Kanlı ishal, kramp şeklinde karın ağrısı, kilo kaybı ve ateş gibi belirtiler verir.

Makattan kanaması olan bir kişinin ne yapması gerekir?
Makattan kanama durumunda, hastalarımızın büyük bir çoğunluğu başlıca utanma duygusu nedeniyle, ya bir yakınından bilgi almakta, ya da internet, aktar veya eczaneye başvurarak gelişigüzel bir takviye veya ilaç almayı tercih etmektedirler. Bu durum, tanıda gecikmeye sebep olmakta ve altta yatan hastalığın çoğu zaman ilerlemesine neden olmaktadır. Bu nedenle makattan kanama varlığında; doğru davranış, konunun uzmanı olan bir Genel Cerraha veya Proktoloji Uzmanı’na başvurmak olmalıdır.

Makattan kanaması olan bir hastada hangi tetkikler yapılır?

Standart olanlar

• Anoskopi
• Rektoskopi
• Sigmoidoskopi
• Kolonoskopi

Yoğun kanamalarda tercih edilen tetkikler

• Gastroskopi
• Sintigrafi
• Anjiografi
• Bilgisayarlı tomografi ile anjiografi (BT anjiografi- tanı değeri % 65),
• Enteroskopi
• Çift balon enteroskopi
• Kapsül endoskopisi

 

Prof. Dr. Korhan TAVİLOĞLU
Proktoloji Uzmanı

 

Kaynaklar

1. Qatomah A, Almushir S, Aljohani F. Ectopic Cecal Varices as a Cause of Lower Gastrointestinal Bleeding. Case Rep Gastrointest Med 2023 Jun 15; 2023: 7005565. doi: 10.1155/2023/7005565. eCollection 2023.
2. Karuppasamy K, Kapoor BS, Fidelman N, et al. ACR appropriateness criteria radiologic management of lower gastrointestinal tract bleeding: 2021 Update. J Am Coll Radiol 2021 May;18 (5S): S 139-S152. doi: 10.1016/j.jacr.2021.02.018.PMID: 33958109
3. Paul J. Colonoscopic finding of patients with lower gastrointestinal bleeding at different age group in Eastern part of India – An Observational Study. Prague Med Rep 2020; 121 (1): 25-34.
4. Tradi F, Mege D, Louis G, et al. [Emborrhoid:Rectal arteries embolization for hemorrhoid treatment]. Presse Med 2019 May 3. pii: S0755-4982(19)30172-1. doi: 10.1016/j.lpm.2019.04.011.
5. Rutter CM, Inadomi JM. Follow-up of positive fecal test results: sooner is better, but how much better? JAMA 2017; 317 (16): 1627-1628.
6. Soraya GV, Nguyen TC, Abeyrathne CD, et al. A label-free, quantitative fecal hemoglobin detection platform for colorectal cancer screening. Biosensors (Basel) 2017 May 5;7(2).
7. Symonds EL, Cock C, Meng R, et al. Uptake of a colorectal cancer screening blood test in people with elevated risk for cancer who cannot or will not complete a faecal occult blood test. Eur J Cancer Prev 2017 Mar 31.
8. Prakash R, Gupta D, Vashi P. Large bowel obstruction following endoscopic spray cryotherapy for palliation of rectal cancer bleeding. ACG Case Rep J 2017 May 10;4:e65.
9. Bjerrum A, Andersen O, Fischer A, et al. Long-term risk of colorectal cancer after negative colonoscopy in a Danish gFOBT screening cohort. Int J Cancer 2017 Apr 30.
10. Brown JP, Wooldrage K, Wright S, et al. High test positivity and low positive predictive value for colorectal cancer of continued faecal occult blood test screening after negative colonoscopy. J Med Screen 2017 Jan 1:969141317698501.